Ar ôl misoedd o gynllunio, cynhaliwyd Cynhadledd Flynyddol a Chyfarfod Cyffredinol Blynyddol Anabledd Cymru ym mis Hydref.
Hwn oedd ein digwyddiad hybrid cyntaf ers tair blynedd ac rydym mor falch bod cymaint o aelodau wedi ymuno â ni yn bersonol ac ar-lein o bob rhan o Gymru.
Roedd y diwrnod yn canolbwyntio ar thema Y Ffordd i Hawliau wrth i ni ddathlu cyfraniadau amhrisiadwy ymgyrchwyr hawliau anabledd dros yr 50 mlynedd diwethaf.
Wedi’i gadeirio gan y darlledwr, newyddiadurwr, actor a cherddor, yn ogystal ag arbenigwr ym maes mynediad a chynhwysiant i bobl anabl, Mik Scarlet, dechreuodd y diwrnod mewn ffordd hwyliog a bywiog. Roedd manteision gweithio hybrid yn golygu y gallai Mik ein harwain drwy’r diwrnod yn rhithwir, gan gyflwyno trafodaethau fel y panel Ffordd i Hawliau, cyflwyniadau am bobl anabl mewn bywyd cyhoeddus ac anerchiad gan Brif Weinidog Cymru, Mark Drakeford.
ANABLEDD CYMRU, 50 MLYNEDD YMLAEN
Dros bum degawd, mae Anabledd Cymru wedi bod ar flaen y gad o ran gweithredu hawliau anabledd, gan gynrychioli barn aelodau i’r llywodraeth, cydlynu ymgyrchoedd, a chefnogi Sefydliadau Pobl Anabl.
Wedi’i sefydlu yn 1972 fel Cyngor Cymru i’r Anabl, fe’i hailenwyd yn Anabledd Cymru ym 1994 i adlewyrchu newid mewn agweddau o fewn cymdeithas a dyheadau pobl anabl.
Roedd yr Ymgyrch Hawliau Nawr dros ddeddfwriaeth hawliau sifil a chynhwysfawr yn ei hanterth, gyda chefnogaeth weithredol AC, ac a arweiniodd at gyflwyno Deddf Gwahaniaethu ar sail Anabledd (1995).
Roedd ein Cynhadledd Flynyddol yn gyfle i fyfyrio ar y Ffordd at Hawliau ac archwilio’r hyn sydd wedi’i gyflawni hyd yma, yn ogystal â’r hyn sydd angen ei wneud o hyd.
Amlygwyd rhai o lwyddiannau AC wrth ymateb i’r dirwedd gymdeithasol ac economaidd newidiol ynghylch pobl anabl mewn fideo a ddangoswyd ar y diwrnod. Mae’n cynnig trosolwg o’r 50 mlynedd diwethaf; ein hanes ac ein dyfodol. Gallwch chi ei wylio nawr ar ein sianel YouTube.
YR UCHAFBWYNTIAU
Gosododd areithiau agoriadol gan Mik Scarlet a Phrif Weithredwr AC, Rhian Davies, y naws ar gyfer y diwrnod drwy dynnu sylw at bwysigrwydd y Model Cymdeithasol o Anabledd a myfyrio ar y sefyllfa bresennol o ran ein hawliau a chydraddoldeb.
Er gwaethaf llawer o gyflawniadau ac ymgyrchu angerddol “nid ydym o reidrwydd wedi gwneud y cynnydd yr hoffem ei weld,” meddai Rhian Davies.
Adleisiwyd y myfyrdodau hyn yn ein panel Ffordd i Hawliau lle clywsom rannu straeon rhwng gweithredwyr profiadol a’r rhai sy’n dod i’r amlwg wrth iddynt i gyd archwilio cyflwr hawliau pobl anabl yng Nghymru heddiw.
Photo credit: Hazel Hannant
Rhannodd yr actifyddion profiadol, Rhian Davies, Graham Findlay ac Andrea Gordon atgofion o’u hamser yn ymgyrchu ar strydoedd Caerdydd a Llundain tra bod yr actifydd ifanc, Joshua Reeves, wedi amlygu’r rôl allweddol y mae’r cyfryngau cymdeithasol yn ei chwarae yn ei waith ymgyrchu.
Wrth ystyried cyflwr ein hawliau, dywedodd Andrea; “Rydw i wir yn poeni ein bod ni ar y ffordd i hawliau, rydyn ni dal ar y ffordd, ond mae’n bendant yn mynd i fyny’r allt, mae’n bendant yn ddringfa nawr.”
Aeth ymlaen i bwysleisio’r ffaith bod “angen gweithredu” i barhau i symud ymlaen.
Amlygodd sesiwn y prynhawn yr angen am fwy o bobl anabl mewn bywyd cyhoeddus, gan gynnwys mewn rolau uwch, i sicrhau mwy o gyfranogiad mewn penderfyniadau sy’n effeithio arnom ni.
Photo credit: Hazel Hannant
Rhannodd Uchel Siryf De Morgannwg, Rosaleen Moriarty Simmonds OBE, ei phrofiadau o gael ei phenodi i rôl mor uchel ei phroffil, gan ddweud wrth y gynulleidfa; “Fi yw’r person cyntaf a aned yn anabl i gael y penodiad brenhinol hwn erioed yn hanes y sirioldeb, ond gobeithio nad fi fydd yr olaf.”
Clywsom hefyd gan gyfranogwyr a gymerodd ran mewn dau brosiect AC gyda’r nod o fynd i’r afael â rhwystrau sy’n atal pobl anabl rhag sefyll am swydd wleidyddol a gwneud cais am rolau Bwrdd a rolau eraill mewn bywyd cyhoeddus – y Gronfa Mynediad i Swyddi Etholedig a Rhaglen Fentora Pŵer Cyfartal Llais Cyfartal.
“Dydi ‘anabl’ ddim yn air budr” oedd un o’r negeseuon allweddol gan Dee Montague, un o fentorai rhaglen Pŵer Cyfartal Llais Cyfartal, a siaradodd yn agored am ei phrofiad gyda syndrom imposter.
Yn olaf ar yr agenda oedd prif araith gan Brif Weinidog Cymru, Mark Drakeford AS.
Photo credit: Hazel Hannant
Amlinellodd y Prif Weinidog sut mae Llywodraeth Cymru yn datblygu hawliau a chydraddoldeb pobl anabl yng Nghymru yn dilyn ymrwymiad i ymgorffori Confensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau Pobl Anabl yng nghyfraith Cymru, a sefydlu’r Tasglu Hawliau Anabledd sy’n bodoli i oruchwylio datblygu cynllun gweithredu i ddileu effeithiau niweidiol pandemig Covid-19 ar bobl anabl.
Wrth siarad ar y bartneriaeth allweddol rhwng AC a Llywodraeth Cymru dros y blynyddoedd, dywedodd y Prif Weinidog: “Rwyf am ailddatgan heddiw ymrwymiad Llywodraeth Cymru… i’r model cymdeithasol o anabledd ac i’r ymdrechion parhaus y mae’n rhaid eu gwneud… i ledaenu dealltwriaeth o’r hyn a olygwn wrth y model cymdeithasol ac nid dim ond dealltwriaeth ohono, ond ein bod yn gwneud yr ymdrech ychwanegol honno i sicrhau o ddealltwriaeth y daw gweithredu gwirioneddol sy’n gwneud gwahaniaeth.”
Roedd yn braf iawn clywed ein Prif Weinidog yn siarad â dirnadaeth am y Model Cymdeithasol, cydgynhyrchu a’r gair hollbwysig hwnnw – rhyddid.
Rydym yn edrych ymlaen at barhau â’n gwaith ar y Tasglu Hawliau Anabledd a gweld y Model Cymdeithasol yn cael ei ymgorffori ar draws Llywodraeth Cymru.
Y Cyfarfod Cyffredinol Blynyddol
Hefyd yng nghanol bwrlwm y diwrnod oedd ein 36ain Cyfarfod Cyffredinol Blynyddol.
Dechreuodd y cyfarfod gyda theyrnged er cof am gyn-Aelodau Bwrdd AC, Simon Green a Judith Pennington a chyn Gadeirydd Grŵp Mynediad Arfon a chyn-aelod AC, Vin West. Cafwyd munud o dawelwch i’r gweithredwyr ymroddedig hyn a’r llu o aelodau Anabledd Cymru a fu farw yn ystod pandemig Covid-19.
Roedd penodiadau’r Bwrdd i’w gweld ar agenda’r cyfarfod. Mae’n bleser gennym groesawu Zanet Papadamaki i’n Bwrdd Cyfarwyddwyr. Wedi’i lleoli yng Ngogledd Cymru, mae Zanet yn ymuno â ni o’r Prosiect Grymuso Merched Awtistig yn dilyn enwebiad llwyddiannus i’r Bwrdd.
Penodwyd Willow Holloway yn Gadeirydd yn dilyn sawl blwyddyn o fod yn Is-Gadeirydd. Wrth gael ei hail-ethol i’r Bwrdd, mae Anne Champ bellach yn Is-Gadeirydd a Kelvin Jones yn cymryd yr awenau fel Trysorydd.
Rydym yn drist i fod yn ffarwelio â John Gladston sydd wedi camu lawr o’i rôl ar ein Bwrdd Cyfarwyddwyr. Hoffem ddiolch i John am ei gyfraniadau amhrisiadwy i’n Bwrdd dros y blynyddoedd diwethaf, yn enwedig wrth weithredu fel ein harbenigwr Iechyd a Diogelwch preswyl. Dymunwn y gorau iddo i’r dyfodol.
DIOLCH
Yn olaf, hoffem estyn diolch i bawb a ymunodd â ni ar y diwrnod, boed yn bersonol neu ar-lein.
Roedd yn egniol clywed cymaint o sgyrsiau am hawliau anabledd a chydraddoldeb yn digwydd o dan yr un to. Roedd cyfle i ailgysylltu â chyd-bobl anabl ar ôl blynyddoedd o fyw dan gyfyngiadau yn bleser ac yn fwy byth i’w weld yn digwydd o dan faner ein hanner canmlwyddiant.
Ymestynodd y trafodaethau y tu hwnt i’r ystafell hefyd. Roedd y cyfryngau cymdeithasol yn llawn bostiadau wrth i westeion ymuno â ni i drydar am ddigwyddiadau’r dydd gyda sylwadau ar ein llif byw hefyd yn fywiog.
Roedd yn wych gweld cymaint o bobl yn ymgysylltu â ni a gobeithiwn fod hyn yn gosod esiampl mai hybrid yw’r ffordd ymlaen. Os nad oeddech yn gallu bod yno ar y diwrnod, gallwch ddal i fyny nawr ar YouTube.
Tan y flwyddyn nesaf!
